alicui numeros suos eripere O

1) составная часть, член, элемент

2) соразмерность, размеренность, ритмичность, ритм, такт

3) созвучие, благозвучие, гармония

4) такт, тактичность

5) музыка, мелодия, напев ( numeros intendere nervis V)

6) (тж. numeri poëtici Col) стих, стихотворный размер, стопа

7) число (мат. и грам.), количество (n. innumeralis Lcr; n. militum C, Nep, Dig; n. frumenti C)

8) толпа, множество (n. hominum C etc.); презр. ничтожества

9) преим. pl. арифметика, тж. астрономия (ab aliquo numeros et caelestia accipere C)

10) pl. игральные кости ( numeros manu jactare O)

11) порядок ( aliquid in numerum digerere V)

12) промежуток, интервал ( pares numeri V)

13) воинская часть, войсковое подразделение ( sparsi per provinciam numeri T)

14) pl. список, перечень ( nomen in numeros referre PJ)

15) положение, значение, достоинство, авторитет

16) pl. должность, функция, роль ( alicui numeros suos eripere O)

nŭmĕrus, i, m. [Gr. nemô, to distribute; cf.: numa, nemus, nummus], a number.

Lit.

In gen.:

illi octo cursus septem efficiunt distinctos intervallis sonos: qui numerus rerum omnium fere nodus est,

Cic. Rep. 6, 18, 18; cf. Macr. Somn. Scip. 1, 6:

duo hi numeri,

Cic. Rep. 6, 12, 12:

consummare perfectissimum numerum, quem novem novies multiplicata componunt,

Sen. Ep. 58:

numerumque referri Jussit,

that their number should be counted, Verg. E. 6, 85; cf.: numerus argenteorum facilior usui est, the counting, reckoning. Tac. G. 5 fin.: sed neque quam multae species, nec nomina quae sint Est numerus;

neque enim numero conprendere refert,

cannot be counted, Verg. G. 2, 104:

eorumque nummorum vis et potestas non in numero erat, sed in pondere,

Gai. Inst. 1, 122.—

In partic.

A certain collective quantity, a body, number of persons or things: tunc deinceps proximi cujusque collegii... in sortem coicerentur, quoad is numerus effectus esset, quem ad numerum in provincias mitti oporteret, S. C. ap. Cic. Fam. 8, 8, 8:

haec in Aeduorum finibus recensebantur numerusque inibatur,

Caes. B. G. 7, 76; Liv. 38, 22:

eum clavum, quia rarae per ea tempora litterae erant, notam numeri annorum fuisse ferunt,

Liv. 7, 3:

Pompilius ad pristinum numerum duo augures addidit,

Cic. Rep. 2, 14, 26:

haec enim sunt tria numero,

in number, altogether, id. de Or. 2, 28, 121:

classis mille numero navium,

id. Verr. 2, 1, 18, § 48:

oppida sua omnia, numero ad duodecim, incendunt,

Caes. B. G. 1, 5:

ad duorum milium numero ex Pompeianis cecidisse reperiebamus,

id. B. C. 3, 53: reliqui omnes, numero quadraginta, interfecti, Sall [p. 1226] J. 53, 4; cf. id. ib. 93, 8:

cum magnus piratarum numerus deesset,

Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72:

ad eorum numerum,

to the full number of them, id. ib. 2, 5, 28, § 73; id. Q. Fr. 2, 13; Caes. B. G. 5, 20:

si naves suum numerum haberent,

Cic. Verr. 2, 5, 51, § 133:

supra numerum,

superfluous, Suet. Ner. 15; id. Claud. 25:

magnus numerus frumenti,

a great quantity, Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176; cf. id. Planc. 26, 64; Caes. B. C. 2, 18:

vini,

Cic. Phil. 2, 28, 66; so without an adj., like the Engl. number, for a great number:

est (in eādem provinciā) numerus civium Romanorum atque hominum honestissimorum,

id. Font. 5, 13 (1, 3):

plures numero tuti,

Tac. A. 14, 49 fin.:

sed illos Defendit numerus,

Juv. 2, 46; cf. Verg. E. 7, 52:

latet in numero virtus,

Sil. 1, 323.—

In plur.: numeri, the mathematics, astronomy:

ut a sacerdotibus barbaris numeros et caelestia acciperet,

Cic. Fin. 5, 29, 87:

Thales hoc etiam numeris inquirit et astris,

Sid. 15, 79:

numerisque sequentibus astra,

Stat. Th. 4, 411. —Rarely in sing., Claud. Cons. Mall. 130.—

In milit. lang., a division of the army, a troop, band (post-Aug.):

sparsi per provinciam numeri,

Tac. Agr. 18; cf.:

plena urbs exercitu insolito: multi ad hoc numeri e Germaniā ac Britanniā,

id. H. 1, 6:

nondum distributi in numeros erant,

Plin. Ep. 10, 29 (38), 2:

revocare ad officium numeros,

Suet. Vesp. 6:

militares numeri,

cohorts, Amm. 14, 7, 19:

in numeris esse,

to be enrolled, Dig. 29, 1, 43; cf. ib. 29, 1, 38; Claud. Epith. Pall. et Celer. 86; Inscr. Grut. 1096. —

Like the Gr. arithmos, a mere number, opp. to quality, worth:

nos numerus sumus et fruges consumere nati,

we are mere numbers, ciphers, Hor. Ep. 1, 2, 27; cf. Juv. 2, 46 supra.—

In gram., a number (singular, plural, dual), Varr. L. L. 9, § 65 sq. Müll.; Quint. 1, 4, 27; 1, 5, 42; 47; 1, 6, 25 et saep. —

Transf., poet., dice (marked with numbers):

seu ludet numerosque manu jactabit eburnos,

Ov. A. A. 2, 203:

et modo tres jactet numeros,

id. ib. 3, 355; cf. Suet. Tib. 14, 2.—

Trop., number, rank, place, position, estimation, relation, class, category (cf.:

nomen, locus, in loco, in vicem): me adscribe talem (i. e. talium) in numerum,

Cic. Phil. 2, 13, 33:

in illo antiquorum hominum numero reponi,

id. Verr. 2, 3, 90, § 210:

in deorum numero haberi,

id. N. D. 3, 19, 48:

reponere,

id. ib. 3, 3, 21:

referre,

id. ib. 3, 1, 12:

numero beatorum aliquem eximere,

Hor. C, 2, 2, 18:

si quo in numero illud, quod per similitudinem affertur, et quo in loco illud, cujus causā affertur, haberi conveniat, ostendetur,

Cic. Inv. 2, 50, 151; id. Verr. 2, 2, 54, § 134:

ex hoc numero hunc esse,

id. Arch. 7, 16:

parentis numero alicui esse,

id. Div. in Caecil. 19, 61 sq.:

in hostium numero habere aliquem,

Caes. B. G. 1, 28:

ducere in numero hostium,

id. ib. 6, 32:

hujus originis apud veteres numerus erat exilis,

Amm. 23, 6, 35: in numero esse, to be of the number of, to be reckoned among, to be any thing, Lucr. 5, 180:

Q. Aelius Tubero fuit illo tempore nullo in oratorum numero,

Cic. Brut. 31, 117:

sine actione summus orator esse in numero nullo potest,

id. de Or. 3, 56, 213:

quo sunt in numero Curiosolites, etc.,

Caes. B. G. 7, 75, 4; 3, 7, 2; Nep. Att. 1, 4:

quo in numero ego sum,

Cic. Fam. 13, 23, 1; Caes. B. C. 2, 44, 3; 3, 53, 2:

qui in eo numero fuisset,

Cic. Phil. 2, 11, 25; id. Fl. 4, 9; id. Fam. 7, 6, 1:

quo in numero hi quoque fuerunt,

Liv. 39, 36 fin. — Without in:

ut civium numero simus,

Liv. 4, 4, 12; 7, 30, 19; 30, 42, 9; 4, 56, 11;

36, 35, 9: aliquem hostium numero habere,

Caes. B. G. 6, 6, 3; id. B. C. 3, 82, 3; id. B. G. 6, 21, 2:

qui hostium numero non sunt,

Cic. Phil. 13, 5, 11; id. Brut. 20, 78:

aliquo numero esse,

to be of some repute, id. Fam. 1, 10; Caes. B. G. 6, 13, 1; cf. Cic. Or. 62, 208; id. de Or. 3, 9, 33:

Bambalio quidam, homo nullo numero,

of no account, Cic. Phil. 3, 6, 16:

numerum aliquem obtinere,

id. Brut. 47, 175.—

A part of a whole, member, category:

omnes numeros virtutis continet,

Cic. Fin. 3, 7, 24:

varium et elegans omni fere numero poëma,

id. Ac. 1, 3, 9:

mundus perfectus expletusque omnibus suis numeris atque partibus,

id. N. D. 2, 13, 37:

animalia imperfecta suisque Trunca vident numeris,

Ov. M. 1, 427; 7, 126:

quid omnibus numeris praestantius?

Quint. 10, 1, 91:

liber numeris omnibus absolutus,

Plin. Ep. 9, 38; cf. of the days of the month: luna alternis mensibus XXX. implebit numeros, alternis vero detrahet singulos, Plin. 18, 32, 75, § 325.—Hence, omnium numerorum esse, to be complete, perfect, Petr. 68:

puer omnium numerūm,

id. ib. 63. And, on the contrary:

deesse numeris suis,

to be deficient, Ov. Am. 3, 8, 11.—

Order:

quaecumque in foliis descripsit carmina virgo, Digerit in numerum,

Verg. A. 3, 446.—

An office, duty, part:

ad numeros exige quidque suos,

Ov. R. Am. 372:

Veneri numeros eripere suos,

id. H. 4, 88; id. Am. 3, 7, 18; cf. id. ib. 3, 7, 26:

verae numeros modosque ediscere vitae,

Hor. Ep. 2, 2, 143.—

Musical measure, time, rhythm, harmony, numbers:

in numerum exsultant,

Lucr. 2, 631:

in musicis numeri, et voces et modi, etc.,

Cic. de Or. 1, 42, 187; Quint. 9, 4, 126:

histrio si paulum se movet extra numerum,

Cic. Par. 3, 2, 26; Quint. 12, 2, 12:

sit igitur hoc cognitum, in solutis etiam verbis inesse numeros,

Cic. Or. 56, 190:

Isocrates verbis solutis numeros primus adjunxit,

id. ib. 52, 174:

in solutā oratione... modum tamen et numerum quendam oportere servari,

id. Brut. 8, 32:

multum interest, utrum numerosa sit, id est similis numerorum, an plane e numeris constet oratio,

id. Or. 65, 220:

redigere omnes fere in quadrum numerumque sententias,

id. ib. 61, 208.—Hence, quamvis nil extra numerum fecisse modumque Curas, nothing out of measure, improper, Hor. Ep. 1, 18, 59.—

A measure, number, in poetry:

nam cum sint numeri plures, iambum et trochaeum frequentem segregat ab oratore Aristoteles,

Cic. de Or. 3, 47, 182; id. Or. 64, 215:

numeris nectere verba,

Ov. P. 4, 2, 30; 4, 2, 5:

numeros memini, si verba tenerem,

i. e. the tune, Verg. E. 9, 45:

numerisque fertur Lege solutis,

Hor. C. 4, 2, 11.—

A verse, in gen. ( poet.):

arma gravi numero violentaque bella parabam Edere,

i. e. verses in heroic metre, Ov. Am. 1, 1, 1:

impares,

i. e. elegiac verses, id. ib. 3, 1, 37.—Hence, nŭmĕrō (abl.), adverb., lit., measured according to number or time, i. e. precisely, exactly, just (only ante-class.; freq. in Plautus; not found in Ter. or Lucr.).

Just, precisely, at the right time, on the instant: numero mihi in mentem fuit. Plaut. Am. 1, 1, 25: neminem vidi, qui numero sciret, quod scitu est opus, Naev. ap. Fest. p. 170 Müll.—

Quickly, rapidly, soon:

numero significat cito,

Non. 352, 16 sq.:

(apes) si quando displicatae sunt, cymbalis et plausibus numero reducunt in locum unum,

Varr. R. R. 3, 16, 7. —With nimis: perfalsum et abs te creditum numero nimis, too quickly, too soon, Afran. ap. Paul. ex Fest. p. 170 Müll.: numquam nimis numero quemquam vidi facere, quam facto est opus, Turp. ap. Non. 352, 20.—

In a bad sense, too quickly, too hastily, too soon:

Menaechme, numero huc advenis ad prandium: Nunc opsonatu redeo,

Plaut. Men. 2, 2, 13:

numero dicis,

id. Cas. 3, 5, 28; id. Mil. 5, 1, 6:

o Apella, o Zeuxis pictor, Cur numero estis mortui, hinc exemplum ut pingeretis?

why have you died too soon? id. Poen. 5, 4, 102; Afran. ap. Non. 352, 26; id. ap. Paul. ex Fest. l. l.